Το «Πρόγραμμα για την εκπαίδευση των παιδιών της μειονότητας στη Θράκη 2010-13» αποτελεί την τέταρτη φάση ενός ενιαίου έργου το οποίο ξεκίνησε το 1997. Στις προηγούμενες φάσεις το όνομα του Προγράμματος ήταν «Εκπαίδευση Μουσουλμανοπαίδων» (Π.Ε.Μ.).

Η πρώτη φάση με το αντίστοιχο Πρόγραμμα του ΕΠΕΑΕΚ Ι, 1997-2000 ήταν εστιασμένη στο επίπεδο του δημοτικού σχολείου με κεντρικό στόχο τη βελτίωση του ελληνόφωνου προγράμματος των μειονοτικών σχολείων. Oι μαθητές και μαθήτριες δημοτικού, περίπου 7.000 παιδιά 6-12 χρονών, σε υψηλά ποσοστά μπαίνουν στην πρώτη τάξη χωρίς να γνωρίζουν καθόλου ελληνικά. Πριν από τη συστηματική παρέμβαση του «Προγράμματος Εκπαίδευση Μουσουλμανοπαίδων», τα βιβλία που χρησιμοποιούνταν στα μειονοτικά σχολεία ήταν τα ίδια με αυτά που διδάσκονταν σε όλα τα σχολεία της χώρας, βιβλία δηλαδή τα οποία προϋποθέτουν γνώση της ελληνικής, τη γνώση ακριβώς που έχουν οι ελληνόφωνοι μαθητές όταν έρχονται στο σχολείο. Ήταν συνεπώς εντελώς ακατάλληλα για τη διδασκαλία της ελληνικής (αλλά και των άλλων μαθημάτων) σε αλλόγλωσσους. Το έργο αυτής της φάσης περιλάμβανε:

• παραγωγή νέων σχολικών βιβλίων και εκπαιδευτικού υλικού για το ελληνόφωνο πρόγραμμα των μειονοτικών σχολείων
• επιμόρφωση των εκπαιδευτικών των μειονοτικών σχολείων
• έρευνες σχετικά με τα εκπαιδευτικά δεδομένα της Μειονότητας και τις ιδιαιτερότητες του πεδίου
• δράσεις με εμβέλεια στην τοπική κοινωνία (οργάνωση συνεδρίου, εορταστικής δημόσιας εκδήλωσης με ένα «Aνοιχτό παιδαγωγικό εργαστήρι» κ.λπ).

Η δεύτερη φάση με το αντίστοιχο Πρόγραμμα του ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ, 2002-2004:

α) Συνέχισε την παρέμβαση στα μειονοτικά δημοτικά σχολεία με

• την επιμόρφωση των δασκάλων
• την παρακολούθηση της εφαρμογής των νέων βιβλίων και
• τη δημιουργία πρόσθετου εκπαιδευτικού και επιμορφωτικού υλικού.

β) Έδωσε έμφαση στο επίπεδο της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Θεμελιακός στόχος του ΠEM κατά τη δεύτερη φάση ήταν η με κάθε μέσο σταδιακή μείωση της ιδιαίτερα υψηλής διαρροής από την υποχρεωτική εκπαίδευση. Μεγάλο ποσοστό του μειονοτικού μαθητικού πληθυσμού, μέχρι τότε πάνω από 60%, εγκατέλειπε το σχολείο χωρίς απολυτήριο γυμνασίου. H ελλιπής εκμάθηση της ελληνικής στο μειονοτικό δημοτικό και η σχολική ύλη του γυμνασίου διαμορφωμένη για μαθητές με μητρική γλώσσα την ελληνική είναι οι αιτίες των υψηλών ποσοστών αποτυχίας ιδίως στην Α΄ τάξη. Η παρέμβαση στο επίπεδο του γυμνασίου περιλάμβανε:

• παραγωγή διδακτικού υλικού για το γυμνάσιο
• επιμορφώσεις εκπαιδευτικών και
• οργάνωση πρόσθετων, μετά το κανονικό σχολικό πρόγραμμα, μαθημάτων στα γυμνάσια (Πρόγραμμα διευρυμένου ωραρίου).

γ) Προώθησε τη σύνδεση με την τοπική κοινωνία μέσω της ίδρυσης των δύο Kέντρων Στήριξης Προγράμματος Eκπαίδευσης Mουσουλμανοπαίδων (KE.Σ.Π.E.M.) στην Kομοτηνή και την Ξάνθη. Οργάνωσε δράσεις με εμβέλεια στην τοπική κοινωνία, όπως Διεθνές Συμπόσιο, δημόσιες εορταστικές εκδηλώσεις και συνεντεύξεις τύπου.

δ) Συνέχισε τη μελέτη των εκπαιδευτικών δεδομένων της Μειονότητας με έρευνες σχετικά με τη σχολική διαρροή από την υποχρεωτική εκπαίδευση, το επίπεδο ελληνομάθειας των μαθητών στα μειονοτικά δημοτικά σχολεία και τη στάση των οικογενειών απέναντι στη γυμνασιακή φοίτηση.

Η τρίτη φάση 2005-08 περιλάμβανε τα εξής:

α) Παρέμβαση στο επίπεδο της Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης

• Δημιουργία Οδηγού δασκάλου και επιμορφωτικού υλικού για τους εκπαιδευτικούς μειονοτικών δημοτικών σχολείων.
• Eπιμόρφωση εκπαιδευτικών μειονοτικής εκπαίδευσης στη χρήση των νέων βιβλίων και υλικών για τα μαθήματα του ελληνικού προγράμματος των μειονοτικών σχολείων.
• Kύκλοι εθελοντικής επιμόρφωσης εκπαιδευτικών δημοτικών σχολείων (μειονοτικών και δημόσιων) και νηπιαγωγείων.
• Στήριξη του έργου των εκπαιδευτικών των μειονοτικών σχολείων με συστηματικές επισκέψεις επιμορφωτών στα σχολεία.
• Eπιμόρφωση εκπαιδευτικών στη χρήση των ηλεκτρονικών εκπαιδευτικών υλικών εκμάθησης της ελληνικής.

β) Παρέμβαση στο επίπεδο της Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης

• Οργάνωση πρόσθετων ωρών διδασκαλίας (Πρόγραμμα Μαθημάτων Διευρυμένου Ωραρίου) σε γυμνάσια όπου φοιτούν μαθητές της Μειονότητας.
• Ολοκλήρωση των εκπαιδευτικών υλικών για τα μαθήματα γλώσσας, λογοτεχνίας, ιστορίας και μαθηματικών στο γυμνάσιο, η δημιουργία των οποίων είχε ήδη ξεκινήσει κατά τη δεύτερη φάση του Προγράμματος.
• Δημιουργία επιμορφωτικού υλικού για καθηγητές γυμνασίου σχετικού με τις αρχές και τη διδακτική μεθοδολογία του νέου υλικού (σε όλα τα μαθήματα που έχει παραχθεί νέο υλικό).
• Οργάνωση επιμορφωτικών κύκλων για εκπαιδευτικούς γυμνασίου με αντικείμενο τη χρήση των νέων εκπαιδευτικών υλικών.
• Οργάνωση επιμορφωτικών κύκλων για εκπαιδευτικούς γυμνασίου που δίδαξαν στο Πρόγραμμα Διευρυμένου Ωραρίου.
• Eπιμόρφωση εκπαιδευτικών γυμνασίου σε θέματα διομαδικών σχέσεων και διαχείρισης της επικοινωνίας μέσα στην τάξη.

γ) Παρεμβάσεις εκτός σχολείου στο επίπεδο της τοπικής κοινωνίας

• Παρεμβάσεις υποστήριξης σε μειονοτικούς οικισμούς με οξυμένα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα, που χαρακτηρίζονται από πολύ ψηλά ποσοστά μη φοίτησης στο σχολείο και μαθητικής διαρροής.
• Συνέχιση και ανάπτυξη της λειτουργίας των δύο Κέντρων Στήριξης του Προγράμματος Εκπαίδευσης Μουσουλμανοπαίδων (ΚΕ.Σ.Π.Ε.Μ.) στην Ξάνθη και την Κομοτηνή.Δημιουργία έξι νέων περιφερειακών Κέντρων Στήριξης του Π.Ε.Μ. σε Ίασμο, Σάπες και Οργάνη του νομού Ροδόπης και Σμίνθη, Γλαύκη και Εχίνο του νομού Ξάνθης.
• Δημιουργία δύο κινητών Kέντρων Στήριξης / ΚΕΣΠΕΜ (ένα με έδρα την Ξάνθη και ένα με έδρα την Κομοτηνή) με στόχο να μεταφέρουν τις δραστηριότητες των ΚΕΣΠΕΜ στους απομονωμένους μειονοτικούς οικισμούς.

Οι δραστηριότητες στα ΚΕ.Σ.Π.Ε.Μ. ήταν:

• Mαθήματα ελληνικής γλώσσας, μαθηματικών, φυσικής και ηλεκτρονικών υπολογιστών: απογευματινά και τα Σαββατοκύριακα στη διάρκεια του σχολικού έτους και θερινά μαθήματα προς μαθητές δημοτικού και γυμνασίου.
• Παροχή βιβλίων και άλλου εκπαιδευτικού υλικού σε μαθητές. Δανεισμός βιβλίων σε μαθητές.
• Μαθήματα ελληνικής γλώσσας σε γονείς (ιδίως μητέρες) μειονοτικών μαθητών.
• Παιδαγωγικές δραστηριότητες για παιδιά προσχολικής ηλικίας.
• Παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού (σε μορφή CD ROM) για χρήση στα ΚΕΣΠΕΜ με στόχο την ενίσχυση της ελληνομάθειας μαθητών ηλικίας 8-12 ετών.
• Μαθήματα ελληνικής γλώσσας σε γονείς (ιδίως μητέρες) μειονοτικών μαθητών.
• Μαθήματα τουρκικής γλώσσας προς ελληνόφωνους εκπαιδευτικούς.
• Δημιουργικά Eργαστήρια Nέων.
• Συμβουλευτική στήριξη και ευαισθητοποίηση γονέων και εκπαιδευτικών για την πρόληψη και αντιμετώπιση εξειδικευμένων δυσκολιών, που επηρεάζουν τη μαθησιακή ικανότητα.

Η τέταρτη φάση 2010-2013 περιλάμβανε τα εξής:

α) Παρέμβαση στο επίπεδο της Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης

• Οργάνωση ενισχυτικών εκπαιδευτικών παρεμβάσεων για παιδιά δημοτικού και προσχολικής ηλικίας σε μειονοτικά και δημόσια δημοτικά σχολεία σε ώρες πρόσθετες του κανονικού σχολικού ωραρίου, αλλά και κατά τις θερινές διακοπές.
• Εντατική παρέμβαση σε σχολεία περιοχών που εμφανίζουν υψηλά ποσοστά ασταθούς φοίτησης και χαμηλής επίδοσης.
• Υποστήριξη των σχολείων με πρόσθετο εξοπλισμό (ηλεκτρονικούς υπολογιστές, φωτογραφικές μηχανές, έγχρωμους εκτυπωτές), αναλώσιμα υλικά και εξωσχολικά βιβλία.

β) Παρέμβαση στο επίπεδο της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης

• Οργάνωση ενισχυτικής διδασκαλίας σε γυμνάσια και λύκεια όπου φοιτούν μαθητές/ριες της Μειονότητας σε ώρες πρόσθετες του σχολικού ωραρίου.
• Υποστήριξη των μαθητών/τριών λυκείου στην προετοιμασία τους για την εισαγωγικές εξετάσεις για τα ΑΕΙ και ΤΕΙ.
• Πιλοτική Εφαρμογή των εκπαιδευτικών υλικών/διδακτικών υλικών που παρήχθησαν από το Πρόγραμμα στα γνωστικά αντικείμενα της Λογοτεχνίας, της Ιστορίας και των Φυσικών Επιστημών σε γυμνάσια της Θράκης όπου φοιτούν μαθητές/ριες της Μειονότητας.

γ) Επιμόρφωση εκπαιδευτικών

• Επιμόρφωση των εκπαιδευτικών-συνεργατών στις δράσεις του Προγράμματος με βάση τις αρχές της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης και την παιδαγωγική μεθοδολογία στην οποία βασίζονται τα εκπαιδευτικά υλικά του Προγράμματος.

δ) Παρεμβάσεις/Δράσεις στο επίπεδο της τοπικής κοινωνίας

• Παρεμβάσεις υποστήριξης σε μειονοτικούς/περιθωριοποιημένους οικισμούς όπου ο μαθητικός πληθυσμός διακρίνεται από εκ περιτροπής φοίτηση και σχολική διαρροή.
• Συνέχιση και ανάπτυξη της λειτουργίας των δύο Κέντρων Στήριξης του Προγράμματος (ΚΕΣΠΕΜ) στην Ξάνθη και στην Κομοτηνή, αλλά και των περιφερειακών ΚΕΣΠΕΜ στον Εχίνο, τον Ίασμο, τις Σάπες και την Οργάνη.
• Δημιουργία νέων περιφερειακών ΚΕΣΠΕΜ στο Εύλαλο, το Σέλερο, το Δροσερό (νομός Ξάνθης) και στην Αλεξανδρούπολη.
• Συνέχιση και ανάπτυξη των κινητών Κέντρων Στήριξης. Λειτουργία 4 κινητών ΚΕΣΠΕΜ με στόχο την ανάπτυξη της δράσης του Προγράμματος σε απομονωμένους και απομακρυσμένους οικισμούς.

Δράσεις των ΚΕΣΠΕΜ που συνεχίστηκαν:

• Μαθήματα ελληνομάθειας με χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών και θετικών επιστημών με έμφαση στην ελληνική ορολογία για παιδιά δημοτικού.
• Παιδαγωγικές δραστηριότητες για παιδιά προσχολικής ηλικίας.
• Υποστήριξη μαθητών γυμνασίου και λυκείου στα μαθήματα του σχολείου.
• Επαναληπτικά μαθήματα για μετεξεταστέους μαθητές/τριες κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού.
• Δημιουργικά Εργαστήρια Νέων.
• Μαθήματα ελληνικών για ενήλικες (κυρίως μητέρες).
• Μαθήματα τουρκικής γλώσσας για ελληνόφωνους εκπαιδευτικούς.
• Λειτουργία Δανειστικής Βιβλιοθήκης.
• Εκπαιδευτικές επισκέψεις.
• Εκδηλώσεις για παιδιά και ενήλικες της μειονότητας και της πλειονότητας.

Νέες Δράσεις των ΚΕΣΠΕΜ

• Τμήματα επαγγελματικού προσανατολισμού για μαθητές/τριες δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
• Τμήματα φιλαναγνωσίας μέσα από αξιοποίηση εξωσχολικών βιβλίων.
• Θερινές κατασκηνώσεις από τα Δημιουργικά Εργαστήρια Νέων.

Έρευνες

• Έρευνα με θέμα τη διαρροή των μαθητών/τριών της μειονότητας από το Γυμνάσιο.
• Έρευνα με θέμα τη φοίτηση των νέων της Μειονότητας στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και τις συνέπειες του μέτρου της «ποσόστωσης» (της εισαγωγής σε ΑΕΙ και ΤΕΙ με ειδικό ποσοστό).